انواع قهوه و تفاوت های آن ها

به صورت کلی چهار نوع دانه قهوه داریم: عربیکا (Arabica)، روبوستا (Robusta)، لیبریکا (Liberica) و اکسلسا (Excelsa). اگر از تفاوت میان این‌ها باخبر نیستید، جای هیچ نگرانی نیست و در ادامه دقیقا به همین موضوع می‌پردازیم.

روبوستا (Robusta)

دانه‌های قهوه روبوستا ارزان‌قیمت‌تر از عربیکا هستند، زیرا با سهولت بیشتری پرورش می‌یابند. اما نباید گول این برچسب قیمت ارزان‌تر را خورد، زیرا روبوستا مقادیری بالایی از کافئین را در بر می‌گیرد و می‌تواند صبح شما را زیر و رو کند. روبوستا در اروپا، آفریقا و خاورمیانه محبوب است. این دانه طعمی قوی و تلخ دارد و معمولا از آن در قهوه های فوری یا نوشیدنی‌های اسپرسو استفاده می‌شود.

• طعم: قوی و تلخ
• مقدار کافئین: زیاد

عربیکا (Arabica)

دانه قهوه عربیکا را به وفور می‌توان در نقاط مختلف جهان مانند آمریکای شمالی، برزیل و ویتنام یافت. افرادی که مایل به دم کردن قهوه خود هستند، معمولا عربیکا را انتخاب می‌کنند که طعمی شیرین و ملایم دارد. این نوع از گیاه قهوه نیازمند توجه بیشتری است تا شیرینی‌اش حفظ شود و بنابراین با قیمت بالاتری هم به فروش می‌رسد. عربیکا ضمنا نسبت به دیگر دانه‌ها مقادیری متوسط از کافئین دارد.

• طعم: شیرین و ملایم

• مقدار کافئین: متوسط

  لیبریکا (Liberica)

  دانه لیبریکا که نادرتر از هر دانه دیگری است،‌ به قوی بودن شهرت دارد. این نوع از قهوه که به صورت بومی در مناطق مرکزی و غربی آفریقا کشت می‌شود، طعمی برجسته و دودی را زیر زبان شما می‌آورد. از آن‌جایی که این دانه قهوه برای رشد به آب‌وهوای گرم و شرجی نیاز دارد، در ابعاد آنقدرها کلان تولید نمی‌شود. اگر روزی روزگاری راه‌تان به اندونزی یا فیلیپین افتاد، حتما خودتان را به یک لیوان قهوه لیبریکای دودی و آجیلی مهمان کنید.

  • طعم: آجیلی و دودی
  • مقدار کافئین: کم

  اکسلسا (Excelsa)

  دانه‌های قهوه اکسلسا در واقع متغیری از همان دانه لیبریکا هستند و عمدتا در آسیای جنوب شرقی پرورش می‌یابند. این گیاه در ارتفاعات به بهترین شکل پرورش پیدا می‌کند و قامت خود آن به ۶ الی ۹ متر می‌رسد. اکسلسا طعمی ترش و میوه‌ای را به لیوان قهوه شما می‌آورد و معمولا با دانه‌های دیگر ترکیب می‌شود تا طعمی غنی‌تر به دست آید.

  • طعم: ترش و میوه‌ای
  • مقدار کافئین: کم

  انواع روش‌های دم کردن قهوه

  برخلاف آنچه ممکن است تصور کنید، روش‌های مختلفی برای دم کردن قهوه وجود دارد و هرکدام تاثیری شگرف روی طعم و غنای نوشیدنی می‌گذارند. در ادامه تنها برخی از رایج‌ترین روش‌های دم کردن انواع قهوه را آورده‌ایم.

  • دم چکه‌ای (Drip Brew): در این روش، قهوه آسیاب شده را درون سبد ریخته و سپس در دستگاه قهوه‌ساز خودکار قرار می‌دهیم. جاذبه باعث می‌شود آب از میان تفاله قهوه عبور کند و یک لیوان قهوه سنتی و کلاسیک گیرمان بیاید.
  • غرق کردن (Pour Over): برای تهیه قهوه به این شکل، باید آب جوش را به آرامی روی قهوه آسیاب شده‌ای که در سبد صافی قرار گرفته بریزید. نتیجه کار هم یک لیوان نوشیدنی قوی و غلیظ خواهد بود.
  • دم سرد (Cold Brew):‌ برای تهیه قهوه به شیوه دم سرد یا کلد برو، دانه‌های درشت آسیاب شده در آبی با دمای اتاق قرار می‌گیرند و برای مدتی طولانی خیس می‌خورند. به این ترتیب می‌توانید منتظر یک نوشیدنی کمتر تلخ و آکنده از کافئین باشید.
  • اسپرسو (Espresso): برای دم کردن به روش اسپرسو، نیاز به دستگاه کاپوچینو یا اسپرسوساز دارید. این ماشین‌ها آب داغ را با فشار فراوان از میان فیلتری که حاوی دانه‌های آسیاب شده است عبور می‌دهند. فشار آب باعث می‌شود یک شات قهوه بسیار غلیظ به دست آید. این روش عمدتا برای تهیه لایه اولیه نوشیدنی‌های بر پایه قهوه استفاده می‌شود.
  • ریسترتو (Ristretto): این هم روشی شبیه به دم اسپرسو است که آب را با فشار از میان قهوه آسیاب شده عبور می‌دهد، اما با این فرق که مقدار آب، نصف میزان مورد نیاز برای اسپرسو است. چرخه دم کردن کوتاه‌تر باعث می‌شود شاتی غلیظ‌تر و تیره‌تر از اسپرسو داشته باشید.

  انواع قهوه : نوشیدنی‌ها

  اکثر نوشیدنی‌های بر پایه قهوه از سه عنصر رایج بهره می‌برند: اسپرسو، شیر بخاردیده و کف شیر یا همان فوم شیر . بعد از این‌ها، بسته به سلیقه منحصر به فرد هرکسی می‌توان به سراغ افزودنی‌های هرچه بیشتر رفت. در ادامه برخی از رایج‌ترین نوشیدنی های بر پایه اسپرسو  و قهوه را بررسی می‌کنیم تا دفعه بعدی دقیقا همان چیزی که می‌خواهید را سفارش دهید.

  انواع رُست‌های قهوه

  یکی دیگر از فاکتورهای موثر بر طعم، عطر و ظاهر نوشیدنی شما، «رُست» (Roast) یا میزان برشتگی دانه قهوه است. به صورت کلی می‌توان دانه‌های قهوه را به چهار شکل برشته کرد: روشن یا لایت (Light)، متوسط یا مدیوم (Medium)، متوسط تیره یا مدیوم-دارک (Medium-Dark) و تیره یا دارک (Dark). با مطالعه این بخش متوجه خواهید شد که کدام رست، مقدار برشتگی مورد علاقه شما را دارد.

  

  • لایت رست: قهوه لایت رست به این معناست که دانه‌های قهوه مورد استفاده، برای کمترین زمان ممکن برشته شده‌اند. بعد از رسیدن به حرارت داخلی ۳۵۰ الی ۴۰۰ درجه فارنهایت، دانه‌های قهوه از روی حرارت برداشته می‌شوند. ناگفته نماند که قهوه لایت رست بیشترین میزان کافئین را همراه با رنگی روشن دارد. طعم قهوه هم وابسته به فاکتورهایی مانند سرمنشا دانه خواهد بود، زیرا طعم‌های به دست آمده از فرایند برشته‌سازی آنقدرها ماندگار نیستند.
  • مدیوم رست: دانه‌های قهوه مدیوم رست، اندکی بیشتر از دانه‌های لایت رست برشته می‌شوند. این نوع از رست با رساندن دمای داخلی دانه‌ها به ۴۱۰ تا ۴۳۰ درجه فارنهایت امکان‌پذیر می‌شود و در نهایت هم طعم و رنگی قوی‌تر از لایت رست را شاهد خواهید بود. قهوه مدیوم رست معمولا انتخاب اکثر مردم جهان است، زیرا سطحی متوسط از کافئین و اسیدی بودن دارد. به عنوان یک قاعده کلی هم می‌توان گفت که دانه‌های مدیوم رست، متعادل‌ترین طعم را میان انواع قهوه خواهند داشت.
  • مدیوم-دارک رست: دانه‌های قهوه‌ وقتی به دمای داخلی ۴۳۰ تا ۴۵۰ درجه فارنهایت می‌رسند، مدیوم-دارک رست به حساب می‌آیند. از اکثر دانه‌های مدیوم-دارک برای تهیه نوشیدنی‌های اسپرسو و فرنچ پرس استفاده می‌شود. وقتی دانه به این حد از برشتگی رسیده باشد، طعم‌هایی کامل را زیر زبان احساس خواهید کرد.
  • دارک رست: دانه‌های دارک رست به دمای ۴۶۰ تا ۴۸۰ درجه فارنهایت رسیده‌اند و به خاطر شکر کارامل حاصل از فرایند طولانی برشته شدن، طعمی شیرین‌تر از سایر رست‌ها دارند. وقتی دانه‌های قهوه برای مدتی طولانی‌تر رست می‌شوند، کمترین مقدار کافئین و همینطور کمترین خواص اسیدی را خواهند داشت. اسپرسو و اکثر قهوه‌های اروپایی با دانه‌های دارک رست تهیه می‌شوند.

  انواع قهوه سازها

  اکنون که با انواع قهوه و نوشیدنی‌های بر پایه آن آشنا شدید، بیایید روش‌های تهیه قهوه را هم یاد بگیریم. از «فرنچ پرس» گرفته تا «موکا»،‌ راه‌های زیادی برای تهیه یک فنجان قهوه دلچسب وجود دارد.

  فرنچ پرس

  «فرنچ پرس» (French Press) نوعی قهوه‌ساز دستی است که به سادگی می‌توانید از آن استفاده کنید. قهوه آسیاب‌شده را درون فرنچ پرس می‌ریزید، روی آن آب جوش خالی می‌کنید، اجازه می‌دهید برای چند دقیقه دم بکشد و در نهایت، پیستون را به پایین فشار می‌دهید تا قهوه برای نوشیدن آماده باشد.،به همین سادگی. روش فرنچ پرس را می‌توان برای انواع قهوه به کار بست، اما اغلب مردم به سراغ رست‌های تیره‌تر و غنی‌تر می‌روند. در مجموع اگر یک لیوان قهوه بی‌نقص می‌خواهید، از فرنچ پرس استفاده کنید.

  پرکولاتور

  

  اگر می‌خواهید قهوه‌ای با عطر و طعم کلاسیک داشته باشید، پرکولاتور را امتحان کنید. اگر بخواهیم خیلی ساده بگوییم، پرکولاتور با دمیدن مداوم حباب‌های آب داغ درون «محفظه قهوه»، قهوه آسیاب‌شده را دم می‌آورد. این فرایند آنقدر تکرار می‌شود تا قهوه آماده نوشیدن باشد. هنگام استفاده از پرکولاتور، بهتر است سراغ قهوه‌ای با رست متوسط رفته و کار را روی اجاق گاز پیش ببرید. البته پرکولاتور روی هر سطح گرمی کار می‌کند، حتی روی آتشی که در دل طبیعت برپا کرده‌اید.

  سینگل سرو

  طی چند سال اخیر، فروش قهوه‌سازهای «سینگل سرو» (Single Serve) حسابی افزایش پیدا کرده است، زیرا اجازه می‌دهند مقدار قهوه مورد نظرتان را اندازه بگیرید، آن را درون فیلتری چند بار مصرف بریزید، آب را اضافه کنید و کار تمام شود. به همین سادگی یک لیوان قهوه خوش‌طعم گیرتان می‌آید. قهوه‌سازهای سینگل سرو گزینه‌ای عالی برای آن‌هایی به حساب می‌آید که مجردی زندگی می‌کنند.

  ایروپرس

  «ایروپرس» (AeroPress) هم یکی دیگر از انواع قهوه سازهای دستی است که کارکردی مشابه فرنچ پرس دارد. با این دستگاه می‌توانید اسپرسو، لاته، نوشیدنی‌های سرد و یا یک لیوان قهوه کلاسیک تهیه کنید.

  قهوه ساز چکه‌ای یا دریپ

  قهوه‌ساز چکه‌ای یا «دریپ» (Drip) همان دستگاه قهوه ساز کلاسیکی است که به چشم و گوش همه ما آشناست. برای دم آوردن قهوه در این دستگاه، کافی است که قهوه آسیاب‌شده را درون فیلتر بریزید، اندکی آب اضافه کنید و دکمه شروع به کار را بزنید. به فاصله کمی از فشردن دکمه، صدای چک‌چک قهوه را درون فنجان خواهید شنید.

  اگر به جای خرید قهوه آسیاب‌شده، ترجیح می‌دهید خودتان دانه‌ها را آسیب کنید، یک «گرایندر» هم برای خود بخرید تا تجربه آماده‌سازی قهوه جذاب‌تر هم بشود.

  

  قهوه ساز پور اوور

  قهوه ساز «پور اوور» (Pour Over) برای دم آوردن قهوه به روش غرق کردن استفاده می‌شود و شما آب داغ را به صورت دستی روی دانه‌ها می‌ریزید. این مدل از انواع قهوه ساز اجازه می‌دهد کنترلی کامل روی غلظت و غنای نوشیدنی خود داشته باشید و از طرف دیگر، تمیز کردن آن هم بسیار آسان است. البته نیاز به نوعی فیلتر به‌خصوص دارید که گران‌قیمت‌تر از فیلتر قهوه‌سازهای چکه‌ای معمولی تمام می‌شود. خبر خوب اینکه می‌توان از این فیلترها چند بار استفاده کرد.

  قهوه ساز کلد برو

  عاشقان سینه‌چاک قهوه دم سرد احتمالا به سرمایه‌گذاری روی یک قهوه ساز «کلد برو» (Cold Brew) علاقه‌مند باشند. برای استفاده از این دستگاه، قهوه آسیاب‌شده را می‌ریزید، اجازه می‌دهید دم بکشد و سپس آن را سرو می‌کنید. نکته جالب اینکه قهوه را می‌توان تا ۳۶ ساعت در قهوه ساز کلد برو نگه داشت. اگر هم قهوه سازی چند کاره می‌خواهید، قادر به تهیه همین نوشیدنی در دستگاه‌های دیگری مانند ایروپرس هم خواهد بود.

  موکا

  موکا یا موکا پات (Moka Pot) شباهت زیادی به پرکولاتور دارد و معمولا هم این دو با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. هر دو قهوه ساز نیاز به سطحی گرم مانند اجاق گاز دارند، اما تفاوت در اینجاست که موکا پات قهوه‌ای شبیه به اسپرسو تولید می‌کند و فرایند دم آوردن هم اندکی با پرکولاتور تفاوت دارد. ضمنا هنگام تهیه قهوه به این روش، یک چشم‌تان باید به موکا پات باشد، زیرا آب درون آن تبخیر شده و ممکن است قهوه‌ای سوخته گیرتان بیاید. از طرف دیگر فرایند دم آوردن ساده پرکولاتور این‌گونه است که هرچه قهوه را برای مدت بیشتری روی حرارت نگه دارید، نوشیدنی قوی‌تری به دست خواهد آمد.

  از میان انواع قهوه کدام کافئین بیشتری دارد؟

  از میان انواع دانه‌های قهوه، دانه «روبوستا» حاوی بیشترین مقدار کافئین است. بنابراین اگر به دنبال یک لیوان قهوه قوی می‌گردید که صبح شنبه را با آن آغاز کنید، نوشیدنی خود را با روبوستا تهیه کنید.

  چند نوع دانه قهوه داریم؟

  همانطور که در این مقاله خواندیم، در مجموع چهار نوع دانه قهوه داریم که به نام‌های «عربیکا»، «روبوستا»، «اکسلسا» و «لیبریکا» شناخته می‌شوند. برندهایی که قهوه آسیاب‌شده می‌فروشند، معمولا برچسبی روی محصول می‌زنند که نوع دانه مورد استفاده را مشخص می‌کند.